Op zondag 11 mei a.s. staat de presentatie van Elders literair nr. 5 op het programma, in de Louis XVI-zaal van de 175 jaar oude Haagse kunstenaarsvereniging Pulchri Studio aan het Lange Voorhout 15 in Den Haag.

Elders nummer 5

Terwijl de wereld om ons heen ingrijpend dreigt te veranderen, oude bondgenoten en vertrouwde vijanden niet langer van elkaar te onderscheiden zijn en logica het meer en meer verliest van idioterie, proberen we bij Elders literair tegen de keer geloof te houden in de kracht van de verbeelding als een bron van schoonheid, inzicht en ontroering.
    Hoewel we geen podium willen zijn voor actuele politieke thema’s, laten we in Elders 5 twee essayisten en een reisschrijver aan het woord die zich verdiepten in historische ontwikkelingen waaruit impliciete parallellen zijn te trekken met onze huidige tijd.

Filosoof Jan-Hendrik Bakker schrijft in Zachte krachten. Poëzie als wapen over het radicale humanisme van de negentiende-eeuwse Amerikaanse dichter Walt Whitman en diens visie op natuurbehoud, samenleving en democratie. In zijn voorwoord van de bundel Leaves of Grass stelt Whitman: ‘Dit is wat je doen moet: heb de aarde en de zon en de dieren lief, veracht de rijken, geef een aalmoes aan iedereen die erom vraagt, sta op voor de dommen en de dwazen, wijd je inkomen en arbeid aan anderen, haat tirannen, twist niet over God, bejegen gewone mensen geduldig en coulant, neem voor niets en niemand je hoed af […].’
    In Een kannibalistische beschaving. De kruistocht tegen de oorlog van Frans Masereel, Stefan Zweig en Romain Rolland verdiept Bart Slijper zich in het gedachtegoed van – en de verwantschap tussen – twee Europese schrijvers en een beeldend kunstenaar die tijdens de Eerste Wereldoorlog in het neutrale Zwitserland met elkaar verwikkeld raakten: ‘Wie in deze oorlog het gelijk aan zijn zijde had – mocht dat al te bepalen zijn – maakte Zweig inmiddels allang niet meer uit. “Einde, einde, einde. Niet langer gerechtigheid! Maar barmhartigheid.” Alleen zo is de schade voor de toekomst van Europa misschien te beperken.’
    Dwalend door zijn herinneringen roept reiziger Hans Muiderman in ‘Grensgevallen’ beelden op van zijn zwerftochten door Duitsland, literaire leeservaringen en oude oorlogsspelletjes. Een beschouwing over het vreemde en het eigene, over xenofobie en tolerantie en, dus, over grenzen: ‘In werkelijkheid is een grens zelden scherp, maar meestal geleidelijk. Een tussenruimte. Een plek waar niets over te vertellen is, het landschap lijkt er een tijdje niet te zijn.’
    De eerste van twee beeldend kunstenaars van wie we in dit nummer werk tonen, is Marike Schuurman. Voor haar reeks Alptraum werkte ze met inktjetprints van ‘reclaimed negatives’, waarbij ze gebruikmaakt van een polaroidcamera en peel-apart film. Haar vervreemdende beelden tonen Alpengletsjers die in de zomer met reflecterend materiaal worden bedekt om te voorkomen dat ze nog sneller smelten dan ze al doen.
    Over Nour-Eddine Jarram schrijft Diederik Gerlach in zijn inleiding ‘Van woord naar beeld’: ‘En dat is precies de spagaat waarin Nour-Eddine Jarram zich bevindt en die zijn werk een extra spanning geeft: enerzijds de in zijn ziel verankerde taal en gebruiken van zijn geboorteland, anderzijds de beweeglijkheid van het westerse leven, en de uitbeelding van de mens en zijn drama in de kunst.’

Verspreid over het tijdschrift verder een selectie uit nieuw werk van vijf jonge(re) Belgische en Nederlandse dichters: Matthias Van de Velde, Tyche Tjebbes, Vince Noens, Louise van der Veen en Nele Bruynooghe.
    Ook het verhalend proza komt zowel uit Vlaanderen als Nederland. In het kleine verhaal ‘De trek van de grutto’ van Ines Nijs kijken twee mensen in een niet nader benoemd Afrikaans land naar de horizon en vragen zich af ‘waarom de vogels in almaar grotere aantallen komen aangevlogen […] naar de plek waar de vrouw is geboren, waar de man jaar na jaar in hard labeur maar hoopvol kromgebogen over het veld staat, spittend en scheppend in de zware aarde, biddend dat de hemel hem genadig zal zijn’.
    ‘Van A naar D’ van Gert-Jan van den Bemd beschrijft het even komische als droevige laatste bezoek van een handelsreiziger aan het Duitse plaatsje D, waar hij zijn opvolger presenteert en heimelijk anticipeert op een speciaal weerzien op zijn hotelkamer.
    ‘Papa Para’ van Marc Terreur is het verhaal van een ex-commando en diens rouw en onvermoede troost: ‘Terwijl hij leest en herleest, voelt hij zijn perspectief veranderen – alsof die verdomde regisseur eindelijk de drone wegstuurt.’
    Ten slotte het dromerige zomerepos ‘Het buitenbad’ van Annette van ’t Hull, over sluimerende pubergevoelens rond een vervallen zwembad op een landgoed: ‘De eerste keer dat ik haar insmeerde, hield ik mijn adem in en raakte ik haar nauwelijks aan. Haar huid voelde warm en koud tegelijk. Koud van de druppels die uit haar haarpunten dropen, warm van haar lichaam. Zelf kreeg ik het stikheet. Ik wilde dat het voorbij was en dat het nooit zou stoppen.’

Inhoud Elders literair 2025 – 5

Jan-Hendrik Bakker Zachte krachten. Poëzie als wapen
Matthias Van de Velde Gedicht
Bart Slijper Een kannibalistische beschaving
    De kruistocht tegen de oorlog van Frans Masereel,
    Stefan Zweig en Romain Rolland
Marc Terreur Papa Para
Hans Muiderman Grensgevallen
Marike Schuurman Alptraum
Tyche Tjebbes Gedicht
Ines Nijs De trek van de grutto
Vince Noens Gedichten
Gert-Jan van den Bemd Van A naar D
Nele Bruynooghe Gedicht
Annette van ’t Hull Het buitenbad
Louise van der Veen Gedichten
Medewerkers Elders literair 5
Diederik Gerlach Van woord naar beeld
    Over het werk van Nour-Eddine Jarram

Elders literair nummer 5 is verkrijgbaar vanaf zondag 11 mei. De papieren Elders verschijnt 2x per jaar en is bij elke (online) boekhandel en bij uitgeverij In de Knipscheer (Haarlem) te koop voor € 15,- (exclusief verzendkosten). Voor abonnementen en meer informatie zie: www.eldersliterair.nl

Presentatie

Zondag 11 mei 2025, aanvang 17.00 uur, zaal open om 16.30 uur, afsluiting: 18.00 uur, Louis XVI-zaal van Pulchri Studio, Lange Voorhout 15, Den Haag. De toegang tot het evenement is gratis. Graag je aanwezigheid bevestigen via: redactie@eldersliterair.nl
Het is aan te raden om op tijd aanwezig te zijn in verband met het beperkte aantal zitplaatsen.

Een programma met voordrachten van Jan-Hendrik Bakker en Louise van der Veen; een interview met Hans Muiderman; muziek van Zohra Jongerius (viool) en Dante Jongerius (blokfluit). Meer info over het programma lees je hier.

In de sociëteitsruimte van Pulchri Studio is na afloop gelegenheid om te borrelen. Anders dan in onze eerdere berichten over de presentatie op 11 mei te lezen was, zal er door Pulchri Studio GEEN lopend buffet in de sociëteitsruimte worden aangeboden.
    Enkele redactieleden en optredende schrijvers zullen in de nabijgelegen Bodega De Posthoorn een maaltijd gaan gebruiken. Mochten er bezoekers zijn die hier ook aan deel willen nemen, dan ontvangen we graag tijdig bericht (redactie@eldersliterair.nl) i.v.m. het aantal te reserveren stoelen.

De presentatie is een onderdeel van ‘Cultuur op Zondag’, een inspirerende reeks literaire bijeenkomsten die in principe elke eerste zondag van de maand worden georganiseerd in samenwerking met Pulchri Studio, het Antiquariaat Colette & Co, Elders literair en de cateraar Karsten en Kuiper.