Een niet eerder gehoorde naam, dan schakel je meteen naar Wikipedia. Daar blijkt hij niet bekend, ook niet in het Engels. De Spaanstalige editie voert naar Joaquín Pérez Siquier (1928–2012), een sociaaldemocratisch politicus die in het antifascistisch verzet heeft gezeten. Ze blijken generatiegenoten, Carlos leefde van 1930 tot 2021. Beiden zijn geboren, getogen en gestorven in Almería. In Spanje krijgt een kind twee achternamen: als eerste die van de vader, gevolgd door die van de moeder. Het is dus vrijwel zeker dat Joaquín en Carlos broers waren.
    Carlos was fotograaf. In de jaren vijftig, toen hij begon met serieus fotograferen en exposeren, was Spanje een zeer arm land. In de volkswijk La Chanca van Almería leefde een deel van de bevolking in rotswoningen, de anderen in bijna raamloze gemetselde schoenendozen van hoogstens vijf bij vijf meter. Kinderen liepen op blote voeten, vrachten werden vervoerd op overbeladen ezeltjes.
    Carlos Pérez Siquier had een geniaal oog voor compositie en contrastwerking. Zijn vierkante zwart-witfoto’s van de woningen (een te luxueuze term), bewoners, dorpse taferelen zijn stuk voor stuk meesterwerken. Ze geven, geheel naar zijn bedoeling, een schrijnend beeld van de armoe, maar tegelijk ook van plezier en overlevingsdrang. Franco’s oorlog tegen de democratisch gekozen Republiek en eigen burgers, zijn meedogenloos vervolgen van mensen met afwijkende ideeën, zijn opleggen van een rabiaat conservatief katholicisme, de vrije hand die hij een minieme elite gaf om het land te plunderen, dat alles kon de bevolking niet klein krijgen. Men zegt wel dat Spanjaarden trots zijn. Op de foto’s uit La Chanca is dat goed te zien.

Begin jaren zestig ging hij in kleur fotograferen. Terwijl hij bleef terugkomen naar La Chanca, veranderde zijn invalshoek drastisch. Hij koos uitsneden die zich losmaken van de afgebeelde realiteiten. Een donkerrode autohoes tegen de achtergrond van een zandkleurige heuvel met een rijmende contour, een strook van een felgekleurde deur afgezet tegen wit pleisterwerk, partijen muurverf die baltsen met elkaar en al bladderend een anders gekleurde ondergrond onthullen. Het zijn abstracte schilderijen geworden, met een enorme schoonheid en zeggingskracht. Hadden zijn kwast hanterende tijdgenoten hem gekend, ze zouden hem op het schild hebben gehesen.

Pérez Siquier is vooral bekend geworden door zijn volgende periode, waarin hij het opkomende toerisme op de korrel nam. Gretig gebruikte hij de bonte kleuren van de badmode. Hij zoomde in op lichamen in de zon en legde de eerste tekenen van doorvoeding en inactiviteit vast. Getuigen de foto’s in La Chanca van eerbied en liefde, aan de stranden is hij gedreven bezig om fraaie composities te creëren zonder moeite te doen zich in zijn personages in te leven. Het puilt en bulkt onder kakelbonte, tot scheurens opgerekte weefsels. De blik botst op een veelzeggende tros spataderen.
    Worstelde hij in La Chanca met ‘de onoplosbare tegenstelling tussen hang naar schoonheid en morele verontwaardiging, de afstandelijke schoonheid van de compositie en de verschrikkingen van het detail’1, zoals hij dat zelf omschreef, in de strandtaferelen maakte de verontwaardiging plaats voor verbijstering en een zekere distantie.

Net als zijn broer Joaquín bleef hij zijn leven lang in Almería, maar zijn ambities reikten wel degelijk verder. Terwijl hij bewust de focus van zijn werk en talenten legde op de eigen omgeving, stichtte hij ook een collectief van en een tijdschrift voor fotografen, respectievelijk Agrupación fotográfica Almeriense en AFAL. Die werden in Spanje en later daarbuiten zeer invloedrijk.
    Een foto als bovenstaande illustreert zijn werkwijze: intens en geduldig. Om deze compositie te kunnen maken moet hij meerdere dagen in de weer zijn geweest – er is maar éénmaal per dag een venster van ongeveer een minuut waarin de zon de door hem benutte plek in het zenit inneemt.

Felix Monter

¹ https://www.traveler.es/viajeros/articulos/carlos-perez-siquier-la-mirada-del-sur/18930

* Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía in Madrid heeft veel van zijn werk in bezit en laat je er in bladeren:
https://www.museoreinasofia.es/en/buscar?bundle=obra&keyword=Siquier&f%5B100%5D=&fecha=&items_per_page=15&sort=autor
* Fundación Mapfre laat 184 foto’s zien: https://www.fundacionmapfre.org/en/art-and-culture/collections/catalog/?query=p%C3%A9rez%20siquier