Voortdurend sjouwt hij het eiland op en af, Pádraic. Vooral heen en weer naar de pub, liefst zit hij er al om twee uur ’s middags. Met zijn vriend Colm (Brendan Gleeson). Tot die besluit dat de vriendschap over is. En de gekte kan beginnen.

In The Banshees of Inisherin zie je Colin Farell als Pádraic tegen de groene heuvels, soms zijn deze bijna fluorescerend groen, zo groen als alleen Ierland kan zijn. De kleine weilandjes afgezet met stenen, die een labyrint lijken te vormen, zeker ’s nachts. Dan stapt dat enge oude mens, Mrs McCormick, zomaar vanachter een stenen muurtje vandaan, voor je neus om te voorspellen dat er een dode zal vallen, misschien zelfs wel twee.

De pints vliegen je om de oren in de vierde speelfilm van regisseur Martin McDonagh (na In Bruges uit 2008, ook met Colin Farell en Brendan Gleeson, Seven Psychopaths (2012) en Three Billboards Outside Ebbing, Missouri (2017)), net als de Ierse volksmuziek. Dat is wat we van de Ieren weten, ze drinken en maken muziek. Maar vrolijk is lang niet iedereen. Wat wil je ook: het eiland, het fictieve Inisherin, voor de Ierse westkust, is klein, verlaten, vaak desolaat, een eenzame plek. Ook als de zon schijnt, ook als de heuvels licht geven en de oceaan mild is. Iedereen kent elkaar, heeft vooroordelen en daar komt de deadpan humor die McDonagh in zijn scenario legde vooral uit voort.

Of Pádraic saai is of simpel vraagt hij zich af, maar pas nadat Colm hem dat verweten heeft. En daarom stopt het hier, hun vriendschap. Pádraic accepteert het niet, hij kan het niet. Een goeierd is hij en inderdaad saai, maar ergens in de film blaft zijn zus Siobhán hem toe dat iedere man op dit eiland saai is. Het is al tegen het einde van de film en die ene opmerking verandert alles een beetje. Tot dat moment zou je hem nog als een weirde titanenstrijd tussen mannen kunnen zien. Mannen die somberen, in crisis zijn, van die dingen. En een regisseur die dat belangrijk lijkt te vinden. Lijkt. Want daar is die zus en zij is de sterkste en zij heeft er genoeg van. Van dat gezeik. Ze prikt erdoorheen, door het gezemel van Pádraic, haar broer, die zo simpel is en ook zo lief dat hij Colm domweg niet met rust kan laten en daarmee willens en wetens verantwoordelijk is voor het geweld dat die zichzelf aandoet.

Jullie doen allemaal even moeilijk en zijn allemaal even stom, dat is wat Siobhán uitstraalt. Zij is het die de mythische aspecten van het eiland neutraliseert, hoewel het zien van Mrs McCormick ook haar angst inboezemt.

Tegenover het eiland is het vasteland, althans, daar ligt Ierland, het is 1923 en er wordt gevochten. Regelmatig hoor je kanonschoten en zie je rook boven de groene kliffen uitkomen. De IRA maakt het de protestanten moeilijk, of andersom, zegt iemand: ‘Ik weet het ook niet meer.’ Je zal er maar wonen op een plek waar rust en onrust zo hand in hand gaan, waar iedereen zich met iedereen bemoeit, alles van elkaar weet, waar je geen donder te doen hebt en je van verveling de ander gek maakt.

Het zo vaak als sprookjesachtig beschreven Ierland wordt tot eenvoudige proporties teruggebracht en tegelijkertijd zorgt het cinemascope-formaat waarmee director of photography Ben Davis het land filmde voor een oogverblindend spektakel. Natuurlijk wil je daar ook heen, en in die pub luisteren naar sombere liederen van een man die gokt dat hij nog maximaal twaalf jaar te leven heeft en nu klaar is met luisteren naar het gezever van zijn beste vriend. Elke keer dat die hem nog in de weg zit, hakt hij een van zijn eigen vingers af. En zo kan hij al snel helemaal geen muziek meer spelen, maar alles beter dan zijn leven nog langer verkwanselen.
De horror van die vingers, het gemak waarmee Colm ze lijkt af te knippen en de enorme liefde die Pádraic voor zijn dieren voelt. Het is een wonder dat deze twee mannen überhaupt ooit vrienden konden zijn. Pádraics ezeltje Jenny, a miniature donkey wordt ze steevast genoemd door iedereen, again deadpan, mag in huis komen als ze wil en er rondbanjeren, net zoals uiteindelijk zelfs het paard.

The Banshees of Inisherin is wel en niet de perfecte flyer voor dat zo ondoorgrondelijke en tegelijk eenvoudige Éire. Niet zo ver weg maar ook weer wel. Op Inisherin sta je aan het einde van de wereld, daarachter is helemaal niets meer tot je in Amerika uitkomt. Het is geen wonder dat veel Ieren daar naartoe vertrokken en vervolgens eeuwig heimwee hadden, ook de nazaten. Naar dat groen, dat overal is, dat donkergekleurde bier en die melancholieke klanken. Naar bemoeienis en vrijheid.

The Banshees of Inisherin is een klein, bizar verhaal over grote dingen als thuis, verwantschap en de angst dat het leven volstrekt onbelangrijk is. Een heel gekke carpe diem. Met heuvels die blijven; de rest is er bijzonder tijdelijk.

The Banshees of Inisherin
Regie: Martin McDonagh
Met: Colin Farell, Brendan Gleeson, Kerry Condon
Ierland, Groot-Brittannië, Verenigde Staten, 2022

Filmbespreking door Gerlinda Heywegen